Liên minh “đối phó” với Trung Quốc?
Việc xây dựng liên minh AUKUS đã được công bố trong một thông tin chung phát đi tại cuộc họp trực tuyến qua cầu truyền hình giữa Tổng thống Mỹ Joe Biden, Thủ tướng Anh Boris Johnson và Thủ tướng Australia Scott Morrison hôm 15-9 .
Thủ tướng Australia Scott Morrison cho biết, 3 quốc gia sẽ cử các đội công tác phối hợp để lập một kế hoạch chung trong 18 tháng tới để lắp ráp hạm đội tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân mới của Australia, sẽ được đóng tại thành phố cảng Adelaide của Australia. Dự án sẽ đưa Australia trở thành quốc gia thứ 7 trên thế giới có tàu ngầm chạy bằng lò phản ứng hạt nhân.
Mặc dù chỉ huy 3 nước không đề cập gì đến Trung Quốc trong phát biểu của mình nhưng dư luận chung trong giới quan sát đều nhìn thấy rõ rằng liên minh AUKUS là một thực thể sinh ra không vì mục tiêu gì khác hơn là nhằm mục đích “ ứng phó với chủ nghĩa bành trướng của Trung Quốc trong khu vực, đặc biệt quan trọng là tại Biển Đông và yếu tố Đài Loan ”, theo hãng thông tấn AP của Mỹ. Phát biểu với báo chí truyền thông ngay trước cuộc họp của chỉ huy 3 nước, giới chức Mỹ cũng úp mở yếu tố này khi cho rằng liên minh được xây dựng “ nhằm mục đích duy trì và nâng cao năng lực răn đe ” .
Cuộc họp trực tuyến công bố thành lập Liên minh AUKUS.
Đối với những người am hiểu về Chiến tranh Lạnh, họ không lạ lẫm gì với cái tên viết tắt của liên minh : AUKUS. Cái tên này nghe có vẻ như rất giống một cái tên liên minh khác sinh ra cách đây 75 năm, vào thời gian khởi đầu Chiến tranh Lạnh. Đó là liên minh thỏa thuận hợp tác san sẻ tình báo mang mật danh UKUSA – gồm có 5 vương quốc Anh, Mỹ, Canada, nước Australia và New Zealand, sau này được biết đến với cái tên “ Ngũ nhãn ” ( Five Eyes ). Tài liệu về thỏa thuận thành lập liên minh này công bố vào tháng 6-2020 được nhìn nhận là một trong những tài liệu quan trọng nhất của Chiến tranh Lạnh, đã bật mý “ một trong những nền tảng của mối quan hệ đặc biệt quan trọng mà Anh và Mỹ vẫn duy trì đến ngày này ” .
Nhưng, không giống như thỏa thuận UKUSA, liên minh AUKUS có khía cạnh an ninh và công nghệ phát triển cao. Nó xảy ra vào thời điểm nhiều nước phương Tây đang điều chỉnh lại quan hệ của họ với Trung Quốc. Cho đến những năm gần đây, Australia đã nhấn mạnh vào chiến lược “bảo hiểm rủi ro” trong việc điều hướng các động lực đang thay đổi trong khu vực. Canberra đã tự rút khỏi Quad, một liên minh chiến lược với Nhật Bản, Mỹ và Ấn Độ.
Xem thêm: Tìm hiểu về cách chơi Mậu binh
Đồng minh không hài lòng
Phản ứng của giới chính trị tại những vương quốc tương quan có khác nhau nhưng đều có xu thế không đống ý với liên minh AUKUS. Trung Quốc lẽ đương nhiên chống lại liên minh này, cũng như bất kể liên minh kế hoạch nào trước đây do Mỹ khởi xướng trong khu vực. Trong một công bố với báo chí truyền thông hôm 16-9, Bắc Kinh cho rằng những nước liên minh AUKUS có nguy cơ tự đánh mất giá trị, tự làm phương hại đến quyền lợi của mình và làm cho tình hình trong khu vực stress thêm. Dali Yang, một chuyên viên về chủ trương đối ngoại của Trung Quốc tại Đại học Chicago cho biết : “ Bắc Kinh đang cố gắng nỗ lực củng cố mối quan hệ của mình với những nước khác, với kỳ vọng rằng họ hoàn toàn có thể giữ thái độ trung lập nhất hoàn toàn có thể khi đạt được những thỏa thuận hợp tác như vậy ” .
Tức giận hơn hết có lẽ là Pháp, một đồng minh quan trọng của Anh, Mỹ, Australia. Trước AUKUS, Pháp và Australia đã ký thỏa thuận mua bán tàu ngầm vào năm 2016. Tuy nhiên, với AUKUS, việc mua bán tàu ngầm giữa hai nước bị hủy bỏ, vì điều khoản quan trọng đầu tiên trong thỏa thuận thành lập liên minh AUKUS là Mỹ sẽ cung cấp tàu ngầm hạt nhân cho Australia và giúp nước này xây dựng căn cứ tàu ngầm. Đây sẽ là một trong những dự án phức tạp, kéo dài hàng thập niên và đòi hỏi công nghệ tiên tiến nhất. Một quan chức cấp cao của Mỹ đã mô tả thỏa thuận này là “một quyết định cơ bản, ràng buộc Australia với Mỹ và Anh trong nhiều thế hệ”.
Xem thêm: Cách chơi phỏm online hiệu quả
Tuy nhiên, thỏa thuận hợp tác đó cũng chính là trở ngại so với Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, không riêng gì về mặt kinh tế tài chính mà còn cả về ngoại giao. Nước Pháp đã nỗ lực trong nhiều năm để bảo vệ mối quan hệ đối tác chiến lược với nước Australia và tăng cường sự hiện hữu kế hoạch của nước này ở khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương. Phát biểu trên đài phát thanh France Info hôm 16-9, Ngoại trưởng Pháp Jean-Yves Le Drian bày tỏ sự tức giận, cho rằng thỏa thuận hợp tác mua và bán tàu ngầm hạt nhân giữa Mỹ và nước Australia là một “ cú đâm sau sống lưng liên minh. Chúng tôi thiết lập mối quan hệ an toàn và đáng tin cậy với nước Australia và sự tin cậy này đã bị phản bội ” .
Không chỉ Pháp, New Zealand và Canada cũng là những liên minh quan trọng không xuất hiện trong thỏa thuận hợp tác liên minh AUKUS. Hai vương quốc thành viên liên minh Ngũ nhãn này có những điểm tương đương trong khuynh hướng so với Bắc Kinh, tránh đưa ra những công bố can đảm và mạnh mẽ nhằm mục đích hạn chế cạnh tranh đối đầu với Trung Quốc. Riêng so với New Zealand, việc nước Australia tham gia liên minh AUKUS càng khiến quan hệ hai nước trở nên xa cách hơn .
Liệu ở đầu cuối, sáng tạo độc đáo AUKUS có thành công xuất sắc hay không vẫn còn là một câu hỏi bỏ ngỏ. Xét cho cùng, nhiệm kỳ tổng thống 4 năm của ông Trump đã cho những đối tác chiến lược của Mỹ thấy những sáng tạo độc đáo đa phương hoàn toàn có thể “ lóe sáng ” trong một sớm một chiều với việc biến hóa quyền lực tối cao ở Washington. Nhưng, nếu ý tưởng sáng tạo này sống sót, nó hoàn toàn có thể cho thấy hình dạng của một kế hoạch bảo mật an ninh Ấn Độ – Thái Bình Dương hoàn toàn có thể có trong tương lai khi Biden hợp nhất những liên minh và đối tác chiến lược để xử lý “ những mối rình rập đe dọa của thế kỷ 21 ”, chuyên viên Yuka Kobayashi thuộc Trường Nghiên cứu phương Đông và châu Phi ở London cho biết .
